ناهنجاری‌ های مادرزادی شکاف در نخاع

یکی از مهمترین و البته جدی‌ ترین آسیب‌ هایی که ممکن است در روند رشد جنین اتفاق بیفتد بروز ناهنجاری‌ مادرزادی در نخاع است.

این عارضه معمولا در روند رشد ستون فقرات و نخاع در طی زندگی جنینی ایجاد می شود و باعث می شود تا ستون فقرات رشد ناقصی داشته و می‌ تواند به مرور زمان بر رشد کل سیستم عصبی مرکزی بدن اثرگذار باشد.

محققان تا به امروز دلیل مشخصی برای علت ایجاد شکاف در نخاع پیدا نکرده اند اما متخصصان بر این باورند که عوامل ژنتیکی و حتی محیطی می‌ توانند بر این عارضه اثرگذار باشند.

اگر بخواهیم کمی تخصصی‌ تر در مورد این ناهنجاری صحبت کنیم بهتر است که علت آن را شناخته و با علائم این بیماری آشنایی داشته باشید.

متخصصان در روند بهبود این عارضه به موفقیت چندانی دست پیدا نمی‌ کنند زیرا این آسیب به صورت مادرزادی رخ داده و نیاز به انجام درمانی تخصصی زیاد دارد.

دلیل شکاف مادرزادی در نخاع

تمامی بانوان موظفند که پیش از اقدام به بارداری به متخصص زنان مراجعه کرده و اقدامات لازم را برای پیشگیری از بیماری‌ های مادرزادی جنین انجام دهند.

از مهمترین دلایل ایجاد شکاف نخاعی کمبود اسید فولیک در دوران بارداری است، مهم است که بانوان پیش از بارداری و حتی در طی بارداری از اسید فولیک استفاده کرده تا مبادا چنین ناهنجاری‌ های خطرناکی برای جنین اتفاق بیفتد.

در مواردی متخصصان چاقی مادر و حتی دیابت کنترل نشده را عامل جدی و موثر بر بروز این نقص مادرزادی می‌ دانند، به یاد داشته باشید که مصرف هرگونه دارو در طی بارداری کاملاً ممنوع است.

اگر بانوان در دوران بارداری از داروهای ضد تشنج استفاده کنند احتمال ابتلای جنین به این نقص‌ های خطرناک افزایش پیدا می‌ کند.

اما مهم است بدانید که افزایش دمای بدن به دلیل تب یا قرار گرفتن در سونا و جکوزی در طی بارداری می‌ تواند به بیماری اسپینا بیفیدا ختم شود.

به همین دلیل است که دوره بارداری باید با حساسیت بسیار زیاد سپری شده و هر زمان که پزشک صلاح می‌ داند برای بررسی‌ ها و چکاپ‌ های ضروری اقدام نمایید.

علائم ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع

زمانی که کودکان با این نوع نقص‌ ها مواجه میشوند پزشک بر اساس شدت آسیب و علائمی که نشان داده میشود این بیماری را تقسیم بندی می‌ کند.

دسته اول بیماران با میلومننگوسل مواجه هستند، چنین آسیبی معمولاً با تشنج نمایان میشود و احتمال تغییر شکل در استخوان لگن افزایش پیدا می‌‌کند.

مهم است بدانید که در زمان وقوع این آسیب مادرزادی ممکن است باز بودن کانال نخاعی بر روی یکی از مهره‌ ها را مشاهده کنید که معمولاً در قسمت میانی و یا پایینی کمر این اتفاق رخ می‌ دهد.

تمامی افراد مبتلا به ناهنجاری شکاف در نخاع به مرور زمان متوجه ضعف شدید عضلات پا خواهند شد و حتی تغییر شکلی در پاها نیز رخ می‌ دهد، البته احتمال بروز کج پشتی و یا گوژپشتی برای این کودکان شایع است.

کودکانی که با این نوع ناهنجاری مواجه هستند ممکن است در رفتگی مفصل ران را تجربه کرده و حتی مشکلات روده و مثانه نیز برای آنها اتفاق می‌ افتد.

نوع دیگر این بیماری را با نام مننگوسل می‌ شناسند، این عارضه با علائمی همچون شکاف بر روی ستون فقرات همراه است، همچنین ممکن است یک کیسه قابل مشاهده بر روی این شکاف نیز وجود داشته باشد.

از طرف دیگر رشد غیرطبیعی نخاع با وجود شکاف و کیسه بر روی ستون فقرات دور از انتظار نخواهد بود.

اگر در پی ابتلا به این ناهنجاری مادرزادی فاصله بین مهره‌ ها اتفاق بیفتد متخصصان اسپینا بیفدای مخفی اعلام می‌ کنند، این عارضه با علائمی همچون رویش دسته کوچک مو بر روی ستون فقرات همراه است و می‌ توان گودی روی ستون فقرات را با چشم غیر مسلح مشاهده نمود.

از طرفی ممکن است تجمع چربی بر روی قسمتی از ستون فقرات اتفاق بیفتد، با این حال متخصصان این عارضه را بسیار خطرناک دانسته و به محض مشاهده علائم این ناهنجاری می‌ توانند اقدامات لازم را برای درمان انجام دهند.

راه‌ های تشخیص شکاف در نخاع

زمانی که علائم این ناهنجاری مادرزادی در بدن کودک نمایان میشود متخصصان با راه‌ های تشخیصی می‌ توانند علت و شدت آسیب را مشخص کنند.

اولین راه برای بررسی این عارضه اندازه‌ گیری afp است، این کلمه اختصاری به معنی آلفا فتوپروتئین می‌ باشد و پروتینی است که از جنین تولید میشود و با یک آزمایش خون ساده می‌ توانند مقدار آن را اندازه‌ گیری کنند.

سطح بالای این پروتئین نشان می‌ دهد که جنین با بیماری شکاف مهره ای مواجه است، همچنین با انجام سونوگرافی می‌ توانند وضعیت جنین را ارزیابی کرده و اگر این ناهنجاری در سطح بدن کودک وجود داشته باشد آن را بررسی خواهند کرد.

در موارد ضروری برای اندازه‌ گیری آلفا فتوپروتئین پزشک می‌ تواند از آمنیوسنتز استفاده کند، مقداری از مایع آمنیوتیک دور جنین را خارج کرده و آزمایشات لازم را انجام خواهند داد.

اگر متخصصان به وجود چنین عارضه ای مشکوک شوند و سایر روش‌ های تشخیصی آنها را به نتیجه قطعی نرسانند می‌ توانند از روش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن و یا ام آر آی نیز استفاده کنند.

آیا ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع درمان میشود؟

تمامی افراد با وجود چنین عارضه‌ ای در بدن فرزندان خود به دنبال راه‌ های موثر برای بهبود این ناهنجاری هستند تا بتوانند سلامت کودک خود را به دست آورده و کودکان بدون نقص می‌ توانند از دامنه حرکتی مناسب بهره‌ مند شوند.

به یاد داشته باشید که اگر کودکان با این ناهنجاری و یا اسپینا بیفیدای مخفی مواجه باشند هیچ روش درمانی برای آن انجام نمیشود، اما اگر این عارضه به صورت آشکار وجود داشته باشد پزشک با انجام جراحی می‌ تواند نخاع و ریشه‌ های عصبی را در محل درست خود قرار دهد.

این جراحی پس از تولد اتفاق می‌ افتد اما مهم است که در صورت عدم بهبود شرایط درمانی مجدداً تکرار شده تا پزشک بتواند نهایتاً به نتیجه مناسب دست پیدا کند.

نظر متخصصان از جمله دکتر ستار ندری بر این است که بعد از جراحی ممکن است علائمی مانند ناتوانی حرکتی و حتی مشکلات روده و مثانه با کودک همراه باشد، برای بهبود این عوارض متخصصان انواع جراحی‌ های درمانی را مجدد انجام داده و در صورت لزوم دارو درمانی و فیزیوتراپی نیز انجام می‌ پذیرد.

به یاد داشته باشید که با استفاده از خدمات توانبخشی و حتی استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن، به درمان کودک کمک کرده و متخصصان با پیگیری‌ های دقیق و به موقع می‌ توانند وضعیت جسمانی فرد را مطابق با یک کودک عادی اصلاح نمایند.

با تمام این تفاسیر مهم است بدانید که روند درمان این نوع ناهنجاری‌ ها بسیار سخت است و متخصصان به بانوان توصیه می‌ کنند که با مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک و همچنین کنترل دیابت و کاهش وزن از ابتلا جنین به نقص‌ های مادرزادی پیشگیری نمایند.

از طرف دیگر داشتن یک تغذیه سالم و مدیریت مصرف برخی از انواع داروها کمک می‌ کند تا دوره بارداری به سلامت سپری شده و در روند رشد جنین هیچگونه خللی ایجاد نخواهد شد.

ناگفته نماند که تغذیه مادر بر پیشگیری از این نوع عوارض مادرزادی اثرگذار است، با این حال پیشگیری بهتر از درمان است و مهم است با مراقب بیشتر تحت نظر پزشک از بروز چنین ناهنجاری هایی در بدن جنین جلوگیری نمایید.