ستون فقرات جزو قسمت های اصلی بدن است که تشکیل شده از ۳۳ استخوان می باشد.
این استخوان ها از طریق ماهیچه ها و رباط ها به همدیگر وصل شده اند.
ستون فقرات باعث حرکت بدن و خم و راست شدن آن می شود و توانایی راه رفتن را فراهم می کند.
زمانی که شخص دردی را در ناحیه ستون فقرات حس می کند یعنی این ناحیه با اختلال مواجه شده است.
اختلالاتی چون دیسک کمر، وجود آرتروز ستون فقرات و بیماری روماتیسم باعث بروز این درد می شوند.
روش های مختلفی برای رفع درد در ناحیه ستون فقرات وجود دارد که یکی از آنها جراحی ستون فقرات است.
زمانی که مشکلات ایجاد شده در ستون فقرات باعث درگیر شدن نخاع شود و ضعف و بی حسی در پا ها و قسمت بازو را ایجاد کند و اقدامات غیر جراحی صورت گرفته موثر نباشد، از روش جراحی جهت درمان استفاده می کنند.
جراحی ستون فقرات را برای افرادی که دارای علائم زیر هستند به کار می برند:
- افرادی که در قسمت پا و دست خود دارای ضعف و اختلال در حرکت هستند.
- افرادی که دارای فشار زیاد و آسیب های شدید در قسمت نخاع و ریشه های عصبی هستند.
- افرادی که در کنترل کردن ادرار و مدفوع خود با اختلال مواجه شده اند.
جراحی ستون فقرات برای چه مشکلاتی به کار گرفته می شود؟
جراحی ستون فقرات را در مواقعی که شخص دارای مشکلات و اختلالات زیر است به کار می گیرند:
- مشکلاتی که منشا عصبی دارند و در قسمت پا و بازو رخ می دهند.
- مشکلاتی که در رابطه با دیسک است.
- افرادی که انحنایی غیر طبیعی (اسکولوزیس) در قسمت ستون فقرات دارند.
- افرادی که در قسمت پشت و گردن خود با درد هایی مواجه هستند.
انواع روش های جراحی ستون فقرات
جراحی ستون فقرات دارای روش های مختلفی است که عبارتند از:
دیسککتومی
جراحی دیسککتومی نوعی جراحی است که از طریق آن قسمت از دیسک بین مهره های ستون فقرات که بیرون زده است را خارج می کنند.
دیسککتومی را در درمان کردن هرنی و وجود فتق دیسک بین مهره ها به کار می گیرند.
این جراحی تحت بیهوشی یا بی حسی منطقه ای انجام می شود و برای انجام آن بیمار را به شکم می خوابانند تا جراحی روی وی انجام گیرد.
با انجام این جراحی قسمتی از دیسک که دچار آسیب دیدگی شده است برداشته می شود.
این کار موجب می شود که قسمتی از فشار وارد شده به نخاع کاهش یابد. جراح می تواند این جراحی را به روش های مختلف انجام دهد.
یکی از روش ها به این صورت است که جراح لوله ای را از راه پوست به قسمت بین مهره ها و قسمتی که دیسک دچار فتق شده وارد می کند، بعد ابزار های جراحی از طریق این لوله وارد بدن شده تا به وسیله آنها قسمت بیرون زده دیسک خارج گردد.
گاهی اوقات نیز پزشک از طریق لیزر اقدام به برداشتن قسمت خارج شده دیسک می کند.
استفاده از جراحی دیسککتومی با یکسری عارضه احتمالی همراه است که برایتان در این مقاله از سایت دکتر ستار ندری آورده ایم از جمله:
- خونریزی زیاد از حد
- عفونت کردن
- آسیب رسیدن به عصب های اطراف
- ایجاد لخته خون
- وجود حساسیت به مواد بیهوشی
- تسکین دادن موقت برای بیمار به صورتی که نیاز به جراحی دوباره باشد.
لامینکتومی
این جراحی جزو روش های قدیمی جراحی برای بیماری های ستون فقرات است.
در جراحی لامینکتومی جراح اقدام به برداشتن قسمتی از استخوان لامینا مهره ستون فقرات می کند یا تمام آن استخوان را خارج می کند.
انجام این جراحی موجب می شود که فشار وارد شده به نخاع یا ریشه های عصبی که به واسطه فتق دیسک، وارد شدن آسیب یا تنگی نخاع ایجاد شده است، کمتر شود.
زمانی که دیگر راهکار های درمانی باعث بهبود یافتن شخص بیمار نشوند پزشک از این روش درمانی استفاده می کند.
به طور کلی در مواقعی که توموری در قسمت ستون فقرات وجود داشته باشد یا فشار زیادی بر روی عصب های نخاعی قرار داشته باشد و فتق دیسک رخ داده باشد، پزشک جراحی لامینکتومی را انجام می دهد.
این جراحی تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی انجام می شود.
بیمار به پهلو یا روی شکم قرار می گیرد، محل ایجاد برش ضدعفونی شده و جراح بر روی مهره مورد نظر برش هایی را ایجاد می کند.
سپس با جدا کردن عضلات از هم، قوس استخوانی لامینا را برداشته تا فشار وارد شده به عصب ها کاهش یابد (فشار روی عصب ممکن است ناشی از تومور یا فتق دیسک باشد) و در آخر ناحیه برش داده شده بخیه می شود و جراحی به اتمام می‌رسد.
انجام این جراحی نیز دارای یکسری عارضه است و عوارض ناشی از آن شبیه عوارض جراحی دیسککتومی می باشد.
تعویض دیسک
جراحی تعویض دیسک زمانی به کار گرفته می شود که عصب ها دچار گیر افتادگی شده یا فشردگی طناب نخاعی وجود داشته باشد.
در این جراحی دیسک کمر بیمار با دیسکی مصنوعی تعویض می گردد و در شرایطی به بیمار پیشنهاد می شود که درمان های غیر جراحی بعد از گذشت ۶ ماه هیچ گونه نتیجه مطلوبی ارائه نداده باشند و بهبودی در وضعیت بیمار ایجاد نشده باشد.
برای انجام این جراحی بیمار را بیهوش کرده و سپس پزشک، برشی ۵ الی ۸ سانتی متری روی شکم ایجاد کرده و با حرکت کردن ماهیچه ها و اندام های بدن و رگ های خونی موجود به اطراف (بریدگی در عضلات صورت نمی گیرد) دیسک طبیعی را خارج کرده و با استفاده از دستگاهی اندازه بدنه مهره ها و انحنای موجود در ستون فقرات را مشخص می کنند.
این اندازه گیری به این منظور است که دستگاه به خوبی قابلیت نصب داشته باشد.
در صورت از بین رفتن ارتفاع دیسک، با به کار بردن ابزار هایی این مشکل حل می شود.
در طول جراحی با استفاده از فلوروسکوپی آنلاین چگونگی انجام و قرارگیری دستگاه را ارزیابی می کنند.
بعد از اینکه دیسک مصنوعی جایگزین شد، بافت ها و رگ ها بخیه شده و به حالت طبیعی خود بازمی گردند.
دیسک های مصنوعی به مهره ها وصل شده و در فضای دیسک قرار می گیرند.
انجام این جراحی و تعویض دیسک در کنار مزایایی که دارد با عارضه های زیر همراه است:
- بروز عفونت
- ایجاد در رفتگی دیسک
- وارد شدن آسیب‌هایی به عروق خونی بدن
- ایجاد مشکلات جنسی
- ایجاد آسیب های عصبی
- تخریب شدن پروتز
- وارد شدن آسیب به دیسک مجاور
- بروز درد و داشتن دردی مداوم
جوش دادن ستون فقرات
جوش دادن ستون فقرات که به فیوژن نیز معروف است روشی است که از طریق آن چند استخوان در قسمت ستون فقرات به هم وصل شده یا به اصلاح فیوز می شوند.
با انجام این کار حرکت میان استخوان های ستون فقرات متوقف می گردد و نتیجه آن کاهش کمر درد و پیشگیری از ضعف و تغییر شکل در ستون فقرات است.
برای انجام این جراحی بیمار را بیهوش کرده یا از بی‌حسی موضعی برای وی استفاده می کنند.
چنان چه لازم باشد که از استخوان قسمت دیگری از بدن برای پیوند استفاده کنند در ناحیه پیوند برشی ایجاد کرده و قسمت کوچکی از استخوان را بر می دارند.
بعد آن قسمت از ستون فقرات که پیوند می خواهد روی آن انجام شود را برش داده (قسمت کمر، شکم یا طرفین) و ماهیچه ها را کنار می زنند تا استخوان قسمت ستون فقرات مشخص شود.
دیسک بیرون زده را خارج کرده و سپس استخوان پیوندی، اهدایی یا مصنوعی را در فضای مورد نظر قرار می دهند و در آخر برش ایجاد شده را بخیه می کنند.
چه زمانی به جراحی ستون فقرات نیاز است؟
جراحی ستون فقرات زمانی ضرورت پیدا می کند که درمان های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب یا تزریق ها، نتوانند علائم بیمار را بهبود دهند و درد یا اختلالات حرکتی به صورت مزمن و شدید باقی بماند.
معمولاً بیمارانی که دچار فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی، شکستگی مهره ها، انحنای شدید ستون فقرات (مانند اسکولیوز)، یا بی ثباتی مهره ها هستند، در صورت عدم پاسخ به درمان های محافظه کارانه، کاندید جراحی قرار می گیرند.
اگر فشار بر نخاع یا ریشه های عصبی باعث ضعف عضلانی، بی حسی شدید یا اختلال در کنترل ادرار و مدفوع شود، انجام جراحی به عنوان یک اقدام فوری مطرح می شود.
مزایا جراحی ستون فقرات
جراحی ستون فقرات می تواند مزایای قابل توجهی برای بیمارانی که از مشکلات مزمن و شدید در ناحیه ستون فقرات رنج می برند، داشته باشد.
یکی از اصلی ترین مزایای این جراحی، کاهش یا رفع دردهای مزمن است که به دلیل مشکلاتی مانند فتق دیسک یا تنگی کانال نخاعی ایجاد شده اند.
این کاهش درد باعث بهبود کیفیت زندگی بیمار، بازگشت به فعالیت های روزمره و کاهش وابستگی به داروهای مسکن می شود.
علاوه بر این، جراحی می تواند به بهبود عملکرد حرکتی بدن کمک کرده و حرکت راحت تر و بدون درد را امکان پذیر سازد.
مزیت دیگر جراحی ستون فقرات، پیشگیری از آسیب های بیشتر و برگشت ناپذیر به نخاع یا اعصاب است.
در مواردی که فشار به نخاع یا ریشه های عصبی وجود دارد و موجب ضعف عضلانی، بی حسی یا اختلال در عملکرد اعضای بدن می شود، جراحی می تواند به رفع این فشار و جلوگیری از آسیب های دائمی کمک کند.
در نتیجه، این روش می تواند توانایی بیمار را برای حفظ استقلال و پیشگیری از مشکلات شدیدتر در آینده، بهبود دهد.
عوارض جراحی ستون فقرات
از جمله عوارض شایع و جدی که ممکن است پس از جراحی ستون فقرات بروز کند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عفونت
عفونت یکی از عوارض جدی پس از جراحی ستون فقرات است که می تواند در ناحیه برش جراحی یا حتی در داخل دیسک یا استخوان ها ایجاد شود.
این عفونت ممکن است منجر به تب، تورم و درد شدید در ناحیه جراحی شود و در موارد شدیدتر، نیاز به درمان های آنتی بیوتیکی طولانی یا حتی جراحی مجدد داشته باشد.
لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی)
لخته های خون در وریدهای عمقی پس از جراحی می توانند ایجاد شوند که در صورت ناتوانی در حرکت بیمار یا نشستن طولانی مدت ممکن است بیشتر رخ دهد.
این لخته ها می توانند به ریه ها (آمبولی ریه) بروند و زندگی بیمار را تهدید کنند.
بنابراین، استفاده از داروهای ضد لخته یا فیزیوتراپی جهت جلوگیری از این عارضه ضروری است.
آسیب عصبی
در حین جراحی ستون فقرات، احتمال آسیب به ریشه های عصبی یا نخاع وجود دارد.
این آسیب می تواند به مشکلاتی مانند بی حسی، ضعف عضلانی، یا اختلال در عملکرد اعضای بدن منجر شود.
در برخی موارد، آسیب عصبی می تواند دائمی باشد و نیاز به درمان های اضافی یا فیزیوتراپی داشته باشد.
درد مزمن یا بازگشت درد
برخی از بیماران پس از جراحی همچنان از دردهای مزمن رنج می برند.
این درد می تواند به دلایلی مانند آسیب های جزئی در حین جراحی، واکنش به عمل جراحی یا مشکلات بعدی مانند تغییرات دیسک ها یا ستون فقرات به وجود آید.
این درد می تواند نیاز به درمان های اضافی مانند فیزیوتراپی یا داروهای مسکن داشته باشد.
مراقبت های قبل از جراحی ستون فقرات
مراقبت های قبل از جراحی ستون فقرات نقش بسیار مهمی در موفقیت جراحی و کاهش عوارض پس از آن دارند.
اولین قدم، مشاوره دقیق با جراح است تا تمامی جزئیات جراحی، خطرات، و انتظارات پس از آن برای بیمار روشن شود.
بیمار باید به دقت دستورات پزشکی را رعایت کند، از جمله قطع مصرف داروهای خاص که ممکن است باعث خونریزی یا تداخل با بیهوشی شوند.
بیمار باید وضعیت سلامت عمومی خود را از جمله آزمایش های خون، الکتروکاردیوگرام (EKG) و تصویربرداری لازم برای ارزیابی ساختار ستون فقرات بررسی کند.
قبل از جراحی، بیمار باید از مصرف هرگونه غذا و نوشیدنی برای مدت زمان مشخصی (معمولاً 8 تا 12 ساعت) خودداری کند تا در زمان بیهوشی هیچ گونه مشکلی ایجاد نشود.
برای آماده سازی فیزیکی، ممکن است پزشک توصیه کند که بیمار برخی تمرینات کششی یا فیزیوتراپی های خاصی را برای تقویت عضلات و بهبود انعطاف پذیری قبل از جراحی انجام دهد.
این تمرینات می توانند به کاهش زمان بهبودی پس از جراحی کمک کنند.
ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که یک یا چند روز قبل از جراحی خانه را آماده کرده و از کسی بخواهد تا پس از عمل از او مراقبت کند.
دوران نقاهت بعد از جراحی ستون فقرات
دوران نقاهت بعد از جراحی ستون فقرات معمولاً نیازمند صبر و مراقبت دقیق است.
در روزهای اول پس از جراحی، بیمار باید به طور کامل استراحت کند و از هر گونه فعالیت سنگین خودداری نماید.
در این دوران، مدیریت درد بسیار مهم است و پزشک معمولاً داروهایی برای کاهش درد و التهاب تجویز می کند.
استفاده از داروهای ضد درد، یخ گذاری و همچنین تغییرات در وضعیت بدن می تواند به کاهش درد و تورم کمک کند.
به بیمار توصیه می شود که از حمل اجسام سنگین و خم شدن زیاد جلوگیری کند تا فشار کمتری به نواحی جراحی وارد شود.
در ماه های اول پس از جراحی، فیزیوتراپی می تواند نقش بسیار مهمی در بهبودی ایفا کند.
تمرینات فیزیوتراپی به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و بهبود انعطاف پذیری بدن کمک می کند، که این امر به تسریع روند بهبودی و کاهش احتمال عوارض جانبی کمک می کند.
پیگیری منظم با پزشک و انجام معاینات بعد از جراحی برای بررسی وضعیت بهبودی و پیشگیری از هر گونه عوارض جانبی لازم است.
بیمار باید به تدریج و با مشورت پزشک فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرد و هرگونه علامت غیرمعمول مانند درد شدید یا تورم را فورا گزارش دهد.
